Магнитлар - гасырлар дәвамында кеше хыялын яулап алган кызыклы әйберләр.Борынгы греклардан алып хәзерге галимнәргә кадәр кешеләр магнитларның эшләве һәм аларның күп кулланылышы белән кызыксындылар.Даими магнитлар - магнитның бер төре, ул тышкы магнит кыры булмаганда да, магнит үзлекләрен саклый. Без даими магнитлар һәм магнит кырлары артындагы фәнне өйрәнәчәкбез, аларның составы, үзенчәлекләре, кулланылышы.
1 бүлек: Магнитизм нәрсә ул?
Магнитизм кайбер материалларның физик үзлеген аңлата, бу аларга башка материалларны магнит кыры белән җәлеп итәргә яки кире кагарга мөмкинлек бирә.Бу материаллар магнит яки магнит үзлекләренә ия диләр.
Магнит материаллары аерым атомнарның магнит кырлары тигезләнгән микроскопик өлкәләр булган магнит доменнары булуы белән характерланалар.Бу доменнар дөрес тигезләнгәндә, алар макроскопик магнит кырын ясыйлар, аны материалдан читтә табып була.
Магнит материалларын ике категориягә бүлеп була: ферромагнит һәм парамагнит.Ферромагнит материаллары магнитлы, алар арасында тимер, никель һәм кобальт бар.Алар тышкы магнит кыры булмаган очракта да магнит үзлекләрен саклый ала.Парамагнит материаллары, киресенчә, зәгыйфь магнитлы һәм алюминий һәм платина кебек материалларны үз эченә ала.Алар тышкы магнит кырына буйсынганда гына магнит үзлекләрен күрсәтәләр.
Магнитизмның көндәлек тормышыбызда, шул исәптән электр двигательләрендә, генераторларда, трансформаторларда бик күп практик кулланмалары бар.Магнит материаллары шулай ук каты дисклар кебек мәгълүмат саклау җайланмаларында, һәм магнит резонанс күзәтү (MRI) кебек медицина күзәтү технологияләрендә кулланыла.
2 бүлек: Магнит кырлары
Магнит кырлары магнитизмның төп аспекты булып, магнит көчен яки магнит көчен табып була торган ток чыбыкларын тасвирлыйлар.Бу кырлар күренми, ләкин аларның эффектларын магнит материалларының хәрәкәте яки магнит һәм электр кырларының үзара тәэсире аша күзәтергә мөмкин.
Магнит кырлары электр корылмаларының хәрәкәте белән барлыкка килә, мәсәлән, чыбыктагы электрон агымы яки электронның атомда әйләнүе.Магнит кырының юнәлеше һәм көче бу корылмаларның юнәлеше һәм хәрәкәте белән билгеләнә.Мәсәлән, штрих магнитында магнит кыры баганаларда иң көчле, үзәктә иң көчсез, һәм кырның юнәлеше төньяк полюстан көньяк полюска кадәр.
Магнит кырының көче гадәттә тесла (T) яки гаус (G) берәмлекләрендә үлчәнәләр, һәм кырның юнәлешен уң кул кагыйдәсе белән сурәтләп була, анда уң кулның бармагы күрсәтелсә ток юнәлеше, аннары бармаклар магнит кыры юнәлешендә бөдрәләр.
Магнит кырларында бик күп практик кушымталар бар, шул исәптән моторларда һәм генераторларда, магнит резонанс күзәтү (MRI) машиналарында һәм каты дисклар кебек мәгълүмат саклау җайланмаларында.Алар шулай ук төрле фәнни-техник кулланмаларда кулланыла, мәсәлән, кисәкчәләр тизләткечләрендә һәм магнит күтәрү поездларында.
Магнит кырларының үз-үзен тотышын һәм үзлекләрен аңлау күп уку өлкәләре өчен кирәк, шул исәптән электромагнитизм, квант механикасы, материаллар фәннәре.
3 бүлек: Даими магнитларның составы
Даими магнит, шулай ук "даими магнит материалы" яки "даими магнит материалы" буларак та билгеле, гадәттә ферромагнит яки ферримагнит материаллар кушылмасыннан тора.Бу материаллар магнит кырын саклап калу өчен сайланган, вакыт узу белән эзлекле магнит эффекты ясарга мөмкинлек бирә.
Даими магнитларда кулланыла торган ферромагнит материаллары тимер, никель һәм кобальт, алар магнит үзлекләрен яхшырту өчен башка элементлар белән кушылырга мөмкин.Мәсәлән, неодий магнитлары сирәк җир магнитының бер төре, алар неодий, тимер һәм бор, ә самарий кобальт магнитлары самария, кобальт, тимер һәм бакырдан тора.
Даими магнитлар составына шулай ук алар кулланылачак температура, магнит кырының кирәкле көче һәм юнәлеше, максатчан куллану кебек факторлар тәэсир итә ала.Мәсәлән, кайбер магнитлар югары температураларга каршы торыр өчен эшләнергә мөмкин, калганнары билгеле бер юнәлештә көчле магнит кыры чыгару өчен эшләнергә мөмкин.
Беренчел магнит материалларына өстәп, даими магнитлар коррозия яки зыянны булдырмас өчен каплагычлар яки саклагыч катламнар кертә ала, шулай ук төрле кушымталарда куллану өчен махсус формалар һәм зурлыклар булдыру өчен формалаштыру һәм эшкәртү.
4 бүлек: Даими магнит төрләре
Даими магнитлар составына, магнит үзлекләренә, җитештерү процессына карап берничә төргә бүленергә мөмкин.Менә даими магнитларның гомуми төрләре:
1.Неодий магнитлары: Бу сирәк җир магнитлары неодим, тимер һәм бордан тора, һәм алар даими магнитларның иң көчле төре.Аларның югары магнит энергиясе бар һәм алар төрле кушымталарда, шул исәптән двигательләр, генераторлар, медицина җиһазларында кулланылырга мөмкин.
2.Самариум кобальт магнитлары: Бу сирәк җир магнитлары самарий, кобальт, тимер һәм бакырдан тора, һәм алар югары температураның тотрыклылыгы һәм коррозиягә каршы торулары белән билгеле.Алар аэрокосмик һәм оборона кебек кушымталарда, һәм югары җитештерүчән моторларда һәм генераторларда кулланыла.
3.Феррит магнитлары: Керамик магнитлар дип тә атала, феррит магнитлар тимер оксиды белән кушылган керамик материалдан тора.Аларның сирәк магнит энергиясенә караганда түбән магнит энергиясе бар, ләкин алар арзанрак һәм спикер, двигатель, суыткыч магнит кебек кушымталарда киң кулланыла.
4.Алнико магнитлары: Бу магнитлар алюминий, никель һәм кобальттан тора, һәм алар югары магнит көче һәм температураның тотрыклылыгы белән билгеле.Алар еш кына сенсорлар, счетчиклар, электр двигательләре кебек сәнәгать кушымталарында кулланыла.
5.Багланган магнитлар: Бу магнитлар магнит порошогын бәйләүче белән кушып ясала, һәм катлаулы формаларда һәм зурлыкларда җитештерелергә мөмкин.Алар сенсорлар, автомобиль компонентлары, медицина җиһазлары кебек кушымталарда еш кулланыла.
Даими магнит төрен сайлау махсус куллану таләпләренә, шул исәптән кирәкле магнит көченә, температураның тотрыклылыгына, бәясенә, җитештерү чикләүләренә бәйле.
5 бүлек: Магнитлар ничек эшли?
Магнитлар башка магнит материаллары яки электр агымнары белән үзара бәйләнгән магнит кырын булдырып эшлиләр.Магнит кыры магнит моментларын тигезләү ярдәмендә барлыкка килә, алар микроскопик төньяк һәм көньяк полюслар магнит көче тудыралар.
Бар магнит кебек даими магнитта магнит моментлары билгеле бер юнәлештә тигезләнәләр, шуңа күрә магнит кыры баганаларда иң көчле, үзәктә иң зәгыйфь.Магнит материалы янына урнашканда, магнит кыры материалга көч куя, я магнит моментларының юнәлешенә карап аны җәлеп итә яки кире кага.
Электромагнитта магнит кыры чыбык кәтүге аша агучы электр токы белән барлыкка килә.Электр токы агым юнәлешенә перпендикуляр булган магнит кырын барлыкка китерә, һәм магнит кырының көчен кәтүк аша агып торган ток күләмен көйләп контрольдә тотып була.Электромагнитлар мотор, спикер, генератор кебек кушымталарда киң кулланыла.
Магнит кырлары һәм электр агымнары арасындагы үзара бәйләнеш шулай ук күп технологик кушымталар өчен нигез булып тора, шул исәптән генераторлар, трансформаторлар, электр двигательләре.Генераторда, мәсәлән, магнитның чыбык кәтүге янында әйләнеше чыбыктагы электр токын китерә, ул электр энергиясе чыгару өчен кулланыла ала.Электр моторында моторның магнит кыры һәм чыбык кәтүке аша агып торган ток арасындагы үзара тәэсир итү моторның әйләнүенә этәргеч бирә.
Бу характеристика буенча, без Халбек кебек махсус өлкәдә магнит кырының көчен арттыру өчен бүлү өчен махсус магнит полюс аранжировкасын ясый алабыз.
Пост вакыты: 24-2023 март